H πτώχευση της Thomas Cook προκαλεί σοβαρούς κλυδωνισμούς στην τουριστική αγορά παγκοσμίως. Σε κλίμακα είναι σημαντικά μεγαλύτερη από την τελευταία μεγάλη κατάρρευση στον κλάδο, όταν η Monarch Airlines πτώχευσε τον Οκτώβριο του 2017.
Γιατί όμως η Thomas Cook πτώχευσε μετά από 178 χρόνια στην αγορά;
Μια πρώτη απάντηση είναι ότι δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει το δάνειο διάσωσης ύψους £200 εκατομμυρίων από τους τραπεζίτες, συμπεριλαμβανομένης της κρατικής RBS. Η εξήγηση όμως είναι πιο σύνθετη και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων μια καταστροφική συγχώνευση το 2007, ένα τεράστιο χρέος, αλλά και την επανάσταση του Διαδικτύου στη βιομηχανία του τουρισμού. Αν προσθέσει κανείς την αβεβαιότητα που προκάλεσε το Brexit ήταν ζήτημα χρόνου να καταρρεύσει ο γίγαντας της τουριστικής βιομηχανίας.
Τον περασμένο Μάιο, ο όμιλος ανακοίνωσε απώλειες ύψους £ 1,5 δισ. Με περισσότερα από £ 1 δισ. που διαγράφηκαν από τη συγχώνευση του 2007 με το MyTravel – γνωστό για τα εμπορικά σήματα Airtours και Going Places, η συμφωνία θεωρητικά θα δημιουργούσε έναν ευρωπαϊκό γίγαντα. Το σχέδιο προέβλεπε εξοικονόμηση κόστους £ 75 εκατομμυρίων το χρόνο και ένα «μέσο» για να αμφισβητήσει τους αναδυόμενους ανταγωνιστές στο Διαδίκτυο. Στην πραγματικότητα όμως, η Thomas Cook συγχωνεύθηκε με μια εταιρεία που είχε καταγράψει κέρδη μόνο μία φορά τα προηγούμενα έξι χρόνια. Η συμφωνία ουσιαστικά επιβάρυνε τον όμιλο με τεράστια χρέη.
Η κατάρρευση της Thomas Cook δεν οφείλεται στο γεγονός ότι οι Βρετανοί έχουν σταματήσει να κάνουν διακοπές. Το 60% του πληθυσμού έκανε διακοπές στο εξωτερικό το 2018, από 57% το προηγούμενο έτος. Το πρόβλημα είναι ότι άλλαξε ο τρόπος που οι Βρετανοί κλείνουν τα πακέτα των διακοπών τους. Κερδισμένοι είναι οι Ryanair, ΕasyJet και Airbnb, με όλους τους πελάτες τους να κάνουν online κράτηση. Οι ηττημένοι είναι τα ταξιδιωτικά γραφεία. Η Thomas Cook δούλευε με 560 ξενοδοχειακές αλυσίδες, μεγάλα ονόματα του κλάδου. Μόνο ένας στους 7 Βρετανούς όμως απευθύνεται σε ταξιδιωτικό πρακτορείο γιανα κλείσει τις διακοπές του, και αυτός είναι άνω των 65 ετών και χαμηλότερου εισοδήματος. Ο αγγλο-γερμανικός όμιλος Tui, ο μεγαλύτερος αντίπαλος της Thomas Cook, είχε και αυτός υποστεί τις επιπτώσεις των αλλαγών εκδίδοντας αρκετές προειδοποιήσεις για τα κέρδη κατά το 2019. Ωστόσο, έχει πολύ μικρότερα χρέη, κατέχει πολλά από τα δικά του ξενοδοχεία και κρουαζιερόπλοια και αναμφισβήτητα μπορεί να δει μια ανάκαμψη εξαιτίας της πτώχευσης της Thomas Cook.
Η κλιματική κρίση είχε επίσης αντίκτυπο. Ο καύσωνας του 2018 προκάλεσε πολλές ακυρώσεις και μείωση της ζήτησης ταξιδιωτικών πακέτων. Στη συνέχεια, το 2019, η Thomas Cook δήλωσε ότι οι βρετανοί πελάτες αναβάλλουν τα σχέδιά τους λόγω της επιδείνωσης της αβεβαιότητας γύρω από το Brexit – και το πλήγμα που δέχτηκε η στερλίνα στο εξωτερικό.
Από το 2011 η Thomas Cook έχει πληρώσει σε τόκους £ 1,1 δισ που σημαίνει πρακτικά ότι το 1/4 του τζίρου του από τα 11 εκατ. τουριστικά πακέτα που πουλούσε κάθε χρόνο κατέληγε στα ταμεία των πιστωτών. Υπήρχε – για τουλάχιστον δυο χρόνια – ένας σωτήρας, η κινεζική Fosun International με επικεφαλής τον Guo Guangchang, έναν δισεκατομμυριούχο που θεωρείται ο Γουόρεν Μπάφετ της Κίνας. Η Fosun αγόρασε το πρώτο της μερίδιο στην Thomas Cook το 2015, στο πλαίσιο ενός σχεδίου για την οικοδόμηση ενός παγκόσμιου συγκροτήματος διακοπών και ψυχαγωγίας, έχοντας ήδη αναλάβει το Club Med της Γαλλίας και το Cirque de Soleil του Καναδά.
Τον Αύγουστο η Thomas Cook έδωσε στη δημοσιότητα λεπτομέρειες σχετικά με μια προγραμματισμένη αναδιάρθρωση, η οποία περιελάμβανε ένεση ρευστότητας 450 εκατομμυρίων στερλινών από την Fosun με αντάλλαγμα το πλειοψηφικό πακέτο του ομίλου – το οποίο απαιτούσε επίσης από τις τράπεζες να διαγράψουν £ 1,7 δισ. χρέους. Ήταν αυτή η συμφωνία που έπεσε στο τραπέζι των συζητήσεων το Σαββατοκύριακο.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η πτώχευση γίνεται στα τέλη Σεπτεμβρίου. Οπως οι περισσότεροι τουριστικοί πράκτορες, έτσι και η Thomas Cook έχει εισροές εσόδων στα ταμεία της το πρώτο εξάμηνο του έτους, καθώς οι παραθεριστές κλείνουν τις καλοκαιρινές τους διακοπές, αλλά σημαντικές εκροές το φθινόπωρο και το χειμώνα, όταν πρέπει να πληρωθούν πτήσεις και ξενοδοχεία. Το κόστος απεγκλωβισμού των ταξιδιωτών της Thomas Cook μπορεί να ξεπεράσει τα £ 200 εκατομμύρια που χρειαζόταν η εταιρεία για να επιβιώσει. Αλλά η κυβέρνηση αρνήθηκε να παρέμβει υποστηρίζοντας ότι, όπως και η αποτυχημένη αεροπορική εταιρεία Monarch, ήταν καθαρά εμπορικό θέμα.
Ολα όμως ήταν διαφορετικά πριν από 70 χρόνια. H Τhomas Cook ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της βρετανικής ζωής. Κρατικοποιήθηκε το 1948 καθώς κινδύνευε να πτωχεύσει κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Έμεινε στο Δημόσιο ως τμήμα των Βρετανικών Σιδηροδρόμων, μέχρι το 1972.
Εγκλωβισμένοι 50.000 τουρίστες στην Ελλάδα λόγω χρεοκοπίας της Thomas Cook